ICT-vakmanschap in Noord-Nederland: mbo comeback kids

01-12-2015

In opdracht van IT Academy Noord-Nederland hebben onderzoekers van de Rijksuniversiteit Groningen (RUG) een vooronderzoek gedaan naar de aansluiting onderwijs-arbeidsmarkt in de noordelijke ICT-sector. De resultaten van het onderzoek werden 26 november door prof. dr. Jacques Zeelen gepresenteerd en door onderwijsinstellingen en bedrijven van commentaar voorzien tijdens een bijeenkomst in de Statenzaal van het Provinciehuis te Groningen. Bestuurders van het noordelijke bedrijfsleven, maar ook van de kennisinstellingen waren volop aanwezig. De uitkomst: een oproep om te investeren in ICT-vakmanschap door innovatieve praktijkroutes te creëren waarbij het bedrijfsleven mbo-studenten een plek geeft om zich te ontwikkelen.

ICT-vakmanschap

Tijdens de bijeenkomst stond ICT-vakmanschap centraal want het klassieke vakmanschap – denk aan de timmerman of de hoefsmid – is met het groeiende belang van ICT in vakgebieden zoals elektrotechniek en mechatronica een comeback aan het maken. “Simpel gezegd werkt de ‘oude’ medewerker in een hotel, terwijl de ‘nieuwe’ medewerker aan de slag gaat in een datahotel, zoals straks bij Google in de Eemshaven”, aldus Roland Hiemstra, IT Academy Noord-Nederland. Patrick Brouns, gedeputeerde van de Provincie Groningen, opende de bijeenkomst en sloeg de spijker op zijn kop met een belangrijke vraag: "Hoe leid je de toekomstige werknemer op en hoe verbind je al die ontwikkelingen met elkaar?". De onderzoekers van de RUG interviewden recentelijk een groot aantal onderwijsinstellingen en bedrijven in het Noorden en zijn tot de conclusie gekomen dat er veel potentie is onder vooral mbo niveau 4 studenten. Dit staat in contrast met andere berichtgeving in de media over de kansen van deze groep op de ICT-arbeidsmarkt. “Zo wordt veel beweerd dat door ICT en automatisering vooral steeds meer hogeropgeleiden nodig zijn, maar zijn binnen de ICT ook niet juist vakspecifieke kennis en kunde nodig op alle niveaus?”, vraagt prof. dr. Jacques Zeelen. Hierbij kan men denken aan de onderdelen onderhoud en installatie waar vanwege steeds verdergaande automatisering de kwaliteit van vakmensen meer en meer afhangt van ICT-gerelateerde vaardigheden. Hans Wortmann, hoogleraar Informatiemanagement aan de RUG, voegt hieraan toe dat “het werk binnen bepaalde organisaties zich steeds meer mengt met ICT”.

prof. dr. Jacques Zeelen, hoogleraar Lifelong Learning and Social Intervention

Innovatieve praktijkroute

Om hier op in te spelen roepen de onderzoekers dus op tot het starten van een meerjarig traject waarbij groepen mbo’ers ICT-vakmanschap bijgebracht worden, in de studiebanken maar vooral d.m.v. stages binnen bedrijven. Daarbij is zeer gerichte begeleiding cruciaal en moet er aandacht komen voor technische en sociale vaardigheden die nodig zijn om te functioneren binnen een bedrijf. Het is de bedoeling dat een aantal bedrijven proeftrajecten draaien waarbij er direct gekeken wordt naar wat de juiste rol van de onderwijsinstelling en het bedrijf is om op die manier snel resultaten te boeken. “Opleiden is niet alleen de verantwoordelijkheid van de kennisinstellingen, maar juist ook de bedrijven zelf spelen hier een belangrijke rol in. Daarnaast is het aan de overheden om dit proces te faciliteren”, zegt Roland Hiemstra.

Reacties uit het veld onder leiding van Roland Hiemstra, programmamanager IT Academy

Bewezen successen

Het voorstel put inspiratie uit het Workforce Opportunities Services project van Arthur Langer, professor aan Columbia University, New York. Dit project, dat niet op mbo’ers, maar specifiek op jongeren met een afstand tot de arbeidsmarkt gericht is, bereidt jongeren uit achterstandswijken voor op concrete banen door ze middels Action Learning een plek binnen participerende bedrijven te geven en ze van begin tot eind goed te begeleiden. Vergelijkbare innovatieve praktijkroutes bestaan ook in Nederland, bijvoorbeeld in het geval van NedTrain waar mbo’ers en mensen zonder diploma binnen het bedrijf worden opgeleid voor technische functies.

Samen groeien

De onderwijsinstellingen, o.a. Noorderpoort, Alfa College en het Rea College, hebben hun interesse voor deelname in de voorgestelde ICT-vakmanschap praktijkroutes inmiddels kenbaar gemaakt. Maar ook het bedrijfsleven schaart zich erachter. Organisaties in het Noorden die zeer succesvol opereren en afhankelijk zijn van ICT-personeel van alle opleidingsniveaus zijn bijvoorbeeld Bossers & Cnossen en Strukton. Een sprekend voorbeeld van hoe de praktijkroute van nut zou zijn voor een van de noordelijke organisaties is Gasunie. Vanwege outsourcing en de focus op kwaliteit zijn daar eigenlijk alleen hogeropgeleide ICT’ers in dienst. Echter zal er mogelijk door de integratie van information technology (IT) met operational technology (OT) bij de Gasunie in de toekomst vraag ontstaan naar mbo-geschoold personeel met ICT-kennis. Precies ook in zo’n geval, anticiperend op wat komen gaat, zou het aantrekken en een plek geven van zulk personeel in de vorm van een leer-werk praktijkroute bij uitstek geschikt zijn. Aflsuitend benadrukte Joost van Keulen, wethouder Economische Zaken van de Gemeente Groningen, dat het "belangrijk is dat onderwijs en bedrijfsleven gaan samenwerken". Volgend jaar zal moeten blijken welke partijen een gevolg geven aan het voorgestelde ICT-vakmanschapstraject.