ICT, Innovatie en Arbeidsmarkt

De ICT-sector, dat staat buiten kijf, biedt veel mensen werk. Niet voor niets wordt de stad Groningen, na Amsterdam, de tweede ICT-stad van Nederland genoemd. Er zijn echter vele vacatures die vaak lastig ingevuld kunnen worden. Volgens Dirk Koppert van VNO-NCW MKB Noord is dat een probleem. “ICT is onmisbaar voor elk bedrijf. Het sijpelt in alle sectoren door, kijk bijvoorbeeld naar de ontwikkelingen in de landbouw en de zorg. Bedrijven en organisaties zijn afhankelijk van goede ICT-ers, die soms moeilijk te vinden zijn. Zeker ook omdat niet iedereen geschikt is voor een baan in de ICT.”

Bas Baalmans, projectleider van Groningen Digital Business Centre (GDBC) aan de Rijksuniversiteit Groningen en Robin van den Berg, directeur van IT Academy Noord-Nederland aan de Hanzehogeschool Groningen sluiten zich daar bij aan. “Er worden hoge eisen gesteld aan mensen die in de ICT willen werken, daar is niet iedereen geschikt voor. Mede daardoor zijn er veel vacatures in een krappe arbeidsmarkt.”

Veel software developers hebben passie voor het vak - Marije Kromkamp

Passie

“Er is, ten opzichte van het aantal beschikbare vacatures, maar een selecte groep mensen die een studie in de IT doet”, zegt Marije Kromkamp van EmployConnect. “Zelf bemiddel ik vooral software developers en wat ik zie is dat daar veel mensen tussen zitten die daar al hobbymatig mee bezig waren. Zij hebben passie voor het vak.”

Volgens Henri Hensen van Software Borg, de centrale organisatie voor IT-notarissen in Nederland, is het gebruik maken van de mogelijkheden die ICT biedt, met name binnen de ‘oude’ beroepen, nog altijd niet vanzelfsprekend. “En daar maak ik me zorgen over. Met name binnen het notariaat is er veel te weinig aandacht voor. Dat begint ook daar al bij de opleidingen. Samenwerking met faculteiten van de RUG is van groot belang.”

Brug slaan

Regina van der Werf van het UWV Werkbedrijf wil graag een brug slaan tussen vraag en aanbod, maar ondervindt dat de eisen die aan ICT-medewerkers worden gesteld hoog zijn. “Het instapniveau is vaak mbo-4, maar meestal hoger. Werkgevers kiezen nog altijd liever voor iemand met minimaal een hbo-diploma en relevante certificering en werkervaring. Dat maakt het plaatsen van mensen ingewikkeld. Helaas bevinden veel krapteberoepen zich in de IT, daar kunnen wij nu maar moeizaam in leveren.”

“De vraag naar software developers is groot”, geeft Marije aan. “Het is lastig om goede mensen te vinden en daar komt bij dat afgestudeerden vaak ook nog naar de Randstad vertrekken.”

“Om die reden is een paar jaar geleden het GDBC opgericht”, vult Bas aan. “Wij trekken het bedrijfsleven de Universiteit binnen, zodat bedrijven kennis kunnen maken met studenten, maar studenten ook zien welke mooie bedrijven er hier zijn en welke mogelijkheden zij bieden. En ja, de salarissen liggen in de Randstad hoger, maar de kosten voor levensonderhoud ook.”

Werkgevers kiezen nog altijd liever voor iemand met minimaal een hbo-diploma en relevante certificering en werkervaring - Regina van der Werf

Doorgroeimogelijkheden

Marije geeft aan dat het salaris niet de doorslag is bij de keuze om in de Randstad aan het werk te gaan. “Het gaat veel vaker over de doorgroeimogelijkheden en de technologieën die er gebruikt worden.” Dirk vraagt zich hardop af of het noorden op het gebied van salarissen minder scoort. “Er zijn hier ook voldoende mogelijkheden, alleen de zichtbaarheid van al die mooie bedrijven ontbreekt.” Een conclusie die Marije onderschrijft. “Er zijn voldoende mooie bedrijven in deze regio, maar misschien hebben ze wel wat minder budget voor innovatie.”

Robin zegt dat uit een onderzoek van de Hanzehogeschool blijkt dat 80% van de ICT-studenten na hun studie in Noord-Nederland aan het werk gaat. “Dat cijfer is al jaren stabiel. Probleem is dat er jaarlijks tussen de 100 en 125 afstuderen, maar zijn er wel 1.000 vacatures. Helaas krijgen mbo-4 studenten nog te weinig kansen, terwijl er voldoende talent is. Bedrijven moeten zich dat gaan realiseren.”

“Zowel mbo, hbo als wo moeten stappen maken om beter aan te sluiten op de vraag uit de markt”, geeft Bas aan. “Wat dat betreft worden er mooie stappen gemaakt. Zo heeft ook de RUG te weinig oog voor het bedrijfsleven gehad, die koers is met de komst van onder andere het GDBC wel veranderd.”

Innovatie

Ondertussen innoveert de sector flink door, zo blijkt uit onderzoek van professor Thijs Broekhuizen van Innovatie en Strategie aan de RUG en tevens lid van het GDBC. “Daar hoeven we ons inderdaad geen zorgen over te maken”, zegt Henri. Meer zorgen maakt hij zich over het feit dat het bedrijfsleven zich er niet van bewust is dat de handel in software een handel in rechten is. “Software koop je meestal niet, je krijgt een gebruiksrecht. Daardoor beschik je niet over de broncode. Je bent dus niet alleen afhankelijk van je software, maar ook van je leverancier. Daarbij horen allerlei verplichtingen, waar de meeste ondernemers niet van op de hoogte zijn. Een risico.”

Dirk is blij dat Henri dit noemt, zeker omdat het geen dagelijks gespreksonderwerp in het bedrijfsleven is. “Je hangt je bedrijf op aan de software die je koopt. Dat kan, wanneer je bijvoorbeeld de licenties niet goed in de gaten houdt, tot grote problemen leiden.”

Wij trekken het bedrijfsleven de Universiteit binnen - Bas Baalmans

Eiland

Terug naar de innovatiekracht van de noordelijke ICT-bedrijven. Bas onderschrijft de stelling dat we daarmee goed bezig zijn. “Ander voordeel is dat we ons min of meer op een eiland bevinden, waardoor we elkaar gemakkelijker vinden. En dan heb ik het over onderwijs, overheid, ondernemers, organisaties, opleidingen, enzovoort. We kunnen snel schakelen, waarmee je de innovatie kunt stimuleren. Daarmee proberen we ook het MKB te helpen.”

Robin vindt het opvallend dat Groningen is uitgegroeid tot tweede IT-stad van Nederland. “Nog belangrijker is echter dat de innovatiegraad hier hoog ligt. Daarmee mogen we best wat meer naar buiten treden. Niet voor niets vindt volgend jaar de conferentie Nederland Digitaal in Groningen plaats. Terugkomend op het punt van Henri, bij de IT Academy is het één van onze taken om cursisten daarin op te leiden. Te vaak nog zijn security en privacy een ondergeschoven kindje.”

Groninger IT-bedrijven doen het dus goed. Dirk:” Vergis je niet. In de jaarlijkse Gazelle 500, een wedstrijd voor de snelst groeiende bedrijven in ons land zie je na Amsterdam vooral software- en IT-bedrijven uit Groningen in de ranglijst.”

Regina ziet die innovatiekracht ook, maar volgens haar kan er nog wel een tandje bij. “We volgen nog teveel de ontwikkelingen in de Randstad. Dat zal ongetwijfeld ook met de bedrijvigheid in onze regio te maken hebben. Bovendien zien we hier dat werknemers langer bij hun werkgever blijven zitten en dat komt de innovatie meestal niet ten goede.”

Werken met IT wordt steeds belangrijker. Daar gaan meer banen ontstaan - Robin van den Berg

Visitekaartjes

De vraag blijft of het niet nog beter zou kunnen gaan wanneer er voldoende personeel voor handen is. Volgens Robin zijn er bedrijven die onvoldoende geschoold personeel kunnen krijgen en daardoor minder omzet voor lief nemen. Samen met het GDBC proberen wij met de IT Academy in kaart te brengen waar de behoeftes liggen en daar onze opleidingen op aan te laten sluiten. Daarin past ook dat ondernemers meer open zouden kunnen staan voor andere talenten, voor mensen met een andere achtergrond. Dat leidt vaak tot verrassend creatieve oplossingen. Zo hebben wij de afgelopen twee jaar met het omscholingstraject Make IT Work 50 kandidaten omgeschoold naar de IT-sector en zij zijn nu onze visitekaartjes.”

Volgens Dirk is de gemiddelde ondernemer altijd op zoek naar processen die slimmer, beter en efficiënter kunnen. “De vraag is waar hij dan moet aankloppen om mensen te krijgen die hem daarbij kunnen helpen. Een ondernemer die kansen ziet, wil investeren, maar wordt daarin nog wel eens ontmoedigd door de zoektocht langs vele loketten die hem mogelijk kunnen faciliteren. Er is veel te behalen door dit te stroomlijnen.”

Volgens Regina speelt corona daar ook een rol in. “De grote vraag naar medewerkers is tot stilstand gekomen, men wacht af wat corona voor ons gaat betekenen.”

“In tegenstelling tot de Randstad, waar men juist nu kansen ziet en daarop actie onderneemt”, voegt Marije toe.

Bas ziet de GDBC als één loket waar de ondernemer terecht kan. “Hij kan daar zijn idee indienen en dan kijken wij hoe dat opgepakt kan worden. Dat gaat goed, maar ik denk dat we daar in het noorden nog veel sterker op kunnen acteren.”

Niet iedereen is geschikt voor een baan in de ICT - Dirk Koppert

Omscholing en bijscholing

In een wereld die razendsnel verandert, is omscholing en bijscholing van wezenlijk belang om bij te kunnen blijven, daar is de Tafel van overtuigd. “Je ziet in de afgelopen decennia dat bepaalde beroepen verdwenen zijn, dat proces gaat door”, zegt Dirk. “Maar, ik denk dat in de toekomst juist de factor arbeid de beperkende factor wordt voor veel bedrijven. Dit is ook een kans: door automatisering kunnen bepaalde bedrijven productieprocessen juist wel in Nederland worden uitgevoerd en hoeven ze niet meer naar ‘lage lonen landen’ toe.”

“Misschien gaat Blockchain wel de hele notariswereld van Henri definitief veranderen”, voegt Bas toe. “Je ziet ontwikkelingen in allerlei beroepen. Bij- en omscholing is en blijft daarom belangrijk.”

Henri ziet in de toekomst de werkgelegenheid alleen maar toenemen, ondanks automatisering of misschien wel dankzij automatisering. “Nu al zie je bepaalde ondernemers naar ons land terugkeren, omdat we producten met behulp van automatisering goedkoper kunnen produceren dan elders. Zo veranderen de machinefabrieken in smart industry ondernemingen. Binnen de machinefabrieken ontstaan softwarehuizen.”

“De angst voor automatisering en robotisering, die alle werk van ons zou overnemen, hebben we nu wel achter ons gelaten”, voegt Robin toe. “In de toekomst gaan we steeds meer de samenwerking tussen computer, mens en machine zien. En dus wordt werken met IT steeds belangrijker en gaan daar meer banen in ontstaan. Niet voor niets moeten we een leven lang leren. De baan voor twintig jaar bestaat niet meer.” Henri voegt toe:” Er ontstaan ook andere banen, zo bestaat de Beëdigd Informaticadeskundige.” (www.nvbi.nl)

In het notariaat is het gebruikmaken van de mogelijkheden die ICT biedt niet vanzelfsprekend - Henri Hensen

Factor mens

Marije onderschrijft die woorden. “Zo zal de administratieve productie steeds minder worden. Binnen het UMCG is in de afgelopen jaren al een derde van alle administratieve werk verdwenen en daar zijn digitale oplossingen voor in de plaats gekomen. Je krijgt andere banen, zo doet artificial intelligence haar intrede, maar ik ben er wel van overtuigd dat de factor mens, ook in de toekomst, van wezenlijk belang blijft binnen het arbeidsproces.”

“Voorheen vonden mensen bij omscholing zelf werk, maar dat wordt steeds moeilijker”, spreekt Regina haar zorgen uit. “De eisen worden steeds hoger en we moeten voorkomen dat mensen die daarin niet meekunnen straks aan de zijlijn komen te staan. Dat is een uitdaging, waarbinnen veel maatwerk nodig is en het valt niet altijd mee om werkgevers daarin mee te krijgen. Zodat mensen de ruimte krijgen om zich te ontwikkelen.”

“Het vraagstuk van de digitale geletterdheid speelt volgens Dirk in de hele samenleving. “Dat geldt ook voor de gemiddelde MKB-er, in hoeverre is hij daar mee bezig. Dat weten we niet. Je moet mee en investeren, maar dat is niet vanzelfsprekend.”

“Kijk naar de notarissen, waarvan Henri aangaf dat ze het moeilijk vinden te automatiseren, het gaat immers al dertig jaar goed”, aldus Robin. “Ondernemers leven vaak in de waan van de dag en zijn daardoor onbewust onbekwaam op met name ICT-gebied. Terwijl het toch echt de toekomst is.”

Positie

“Notarissen hebben een fantastische positie in de informatiemaatschappij, maar ze doen er weinig mee”, vindt Henri. Regina herkent dat, haar zoon is afgestudeerd in de digitalisering van de rechtspraak en ook daar komt het maar niet van de grond.”

Volgens Henri heeft dat een dieper liggende oorzaak. “Software ontwikkelaars denken digitaal in enen en nullen, terwijl de advocaat en de notaris vooral analoog denken, dus enerzijds en anderzijds.” 

Opleiden en nog eens opleiden

Kortom, er is nog heel veel werk te verrichten in de ICT en er gaan nog heel veel veranderingen plaatsvinden. Daar liggen veel kansen voor hen die op zoek zijn naar een baan in de ICT. Opleiden en nog eens opleiden luidt het credo. Daar ligt een schone taak voor iedereen: overheid, onderwijs, ondernemers en opleidingsinstanties.

Bron: Martini Media bv - bedrijvenjournaal.nl - h.vanderlaan@martinimedia.nl